De tentoonstelling Zwart Goud ‘Decolonizing the pendule au ‘Bon Sauvage’’ vormt een
tweeluik met de eerdere expositie over Franse neo-classicistische pendule klokken. De
aandacht is nu gericht op de zogenaamde Pendules au Noir: Franse Empire klokken met
Zwarte mensen erop afgebeeld. Alle getoonde klokken bevinden zich de Nederlandse
Parnassia Collectie, één van de grootste en meest complete privécollecties van deze luxe
uurwerken ter wereld.
De museale klokken verbeelden nieuwe verhalen en idealen voor een post-revolutionair
Frankrijk (1790-1830). De pendule klokken verwijzen onder meer naar het gedachtegoed
van verlichte denkers zoals Voltaire en Rousseau en naar de Franse wereldexpantie,
kolonialisme en de handel in luxegoederen (suiker, katoen, tabak en koffie).
“Maar niet alles is goud dat blinkt.” Zo hebben we het in Nederland niet meer over de
‘Gouden Eeuw’ en is de gouden koets tot museaal object verworden omdat de pijnlijke
onderwerping van andere volkeren met elke koninklijke rit nodeloos wordt herhaald. Dit
geldt ook voor de vergulde Franse Empire klokken met Zwarte figuren erop afgebeeld.
De pendule klokken verwijzen onmiskenbaar naar de transatlantische slavenhandel. Vaak
dragen de afgebeelde personen slavenbanden die hun status van tot slaaf gemaakte direct
prijsgeeft. De klokken worden Pendules au ‘Bon Sauvage’ genoemd. De curatoren van de
tentoonstelling, tevens de auteurs van het cahier, Alette Fleischer en Bart Krieger zien deze
benaming niet als emancipatoir, maar als onderdrukking. De twee kunsthistorici kregen
volledige toegang tot de Parnassia Collectie en hebben 43 Zwarte klokken en objecten in

situ bestudeerd en iconografisch geanalyseerd. Daardoor hebben ze deze klokken op een
geheel nieuwe wijze weten te categoriseren.
28 oktober symposium en boeklancering (14:00-17:00)

Het symposium en de opening van de tentoonstelling gaat gepaard met de boeklancering
van het cahier Gilded Splendor, The pendules au Bon Sauvage & au Noir Enchaîné,
Iconography of the pendules au Noir in the Parnassia Collection. Het cahier en het
symposium gaan in op contextualisering van de afbeeldingen op de uurwerken en de Franse
koloniale geschiedenis. Het onderwerp, de ‘Bon Noir’ ligt gevoelig, daarom hebben de
auteurs een groep peers gevraagd die o.a. werkzaam zijn bij the Black archives,
Rijksmuseum en de Universiteit van Amsterdam om met ze mee te kijken. Want kunnen
dergelijke klokken wel tentoongesteld worden en kunnen we van hun schoonheid genieten
in het Black Lives Matter tijdperk waarin we leven?
Symposium

Programma Symposium Zwart Goud ‘Decolonizing the pendule au ‘Bon Sauvage’’
Symposium: 28 oktober van 13:45 uur tot 17:00 uur (voertaal Nederlands)
The College Hotel
Roelof Hartstraat 1, Amsterdam
Symposium en aanbieden eerste exemplaar cahier (Locatie: College Hotel)

13:45 Inloop
14:00 Welkom en presentatie programma
14:00 Presentatie Alette Fleischer & Bart Krieger
14:20 Q&A nav onderzoek (moderator: Florentine Mol)
14:30 Toelichting op tentoonstelling
14:40 Videoboodschap Adrienne L. Childs (Harvard University, VS)
14:45 Break
15:00 Panel 1 Dekolonisatie van (toegepaste) Kunstgeschiedenis
15:30 Discussie
15:45 Panel 2 Articulating the Black voice
16:15 Discussie
16:30 Algemene discussie en concluderende opmerkingen
17:00 Einde (Hierna lopen we naar Once Upon A Time voor de officiële opening)

Panelleden: Valika Smeulders (hoofd afdeling geschiedenis Rijksmuseum Amsterdam),
Janice Deul (journalist en mode activist, ‘Diversity Rules’), Elmer Kolfin (universitair docent,
Universiteit van Amsterdam), Mitchell Esajas (The Black Archives), Annemarie de Wildt
(conservator, Amsterdam Museum)

Tentoonstelling en signeersessie (Locatie: Museumplein 4)
18:00 Openingsritueel Wintipriesteres Marian Markelo (aka Nana Efua)
18:15 Tentoonstellingsbezoek
19:00 Signeersessie bij boekverkoop tafel van Alette Fleischer & Bart Krieger
20:00 Afsluiting avond
Entree voor het symposium: €17,50
Voor registratie van het symposium ga naar https://once-upon-a-time.amsterdam/symposium-2/ of meld u aan via: info@once-upon-a-time.amsterdam.
Gelieve aanmelden vóór 22 oktober.