Dr. Valika Smeulders is onderzoeker en curator, gespecialiseerd in cultureel erfgoed, diversiteit en het koloniale verleden. Zij is verbonden aan het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde waar zij de diaspora van Aruba, Bonaire en Curaçao, koninkrijksbanden en nieuwe definities van erfgoed bestudeert. Ze houdt zich daar onder andere bezig met het onderzoeksproject Travelling Caribbean Heritage. Het project heeft tot doel de dynamiek van erfgoedvorming op Aruba, Bonaire, Curaçao en Nederland te bestuderen, en de wijze waarop onder andere migratie, non-soevereiniteit en toerisme daar invloed op heeft.

Valika Smeulders, geboren op Curaçao, promoveerde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam met een proefschrift over de presentatie van het slavernijverleden in Suriname, Curaçao, Ghana en Zuid-Afrika. In haar werk slaat ze een brug tussen erfgoedinstellingen, universiteiten en maatschappelijke organisaties. Zo combineert zij onderzoek en schrijven met andere vormen van presentatie en publieke inclusie, zoals het maken van de theatervoorstelling One Happy Kingdom. Een muzikale voorstelling waarin ook de geschiedenis van Sint Maarten, waar het slavernijsysteem vijftien jaar voor de officiële afschaffing door slaafgemaakten onklaar werd gemaakt, een plek kreeg. Vanwege haar kennis en bijzondere aanpak verrichtte ze onder andere opdrachten voor het Tropenmuseum; Haags Historisch Museum; Universiteit van Amsterdam; Fotomuseum Antwerpen en Teylers Museum Haarlem. Als curator van het Rijksmuseum werkt ze aan de tentoonstelling over Nederland en slavernij in 2020. Met haar onderneming Pasado Presente maakt zij weinig bekende verhalen uit ons koloniale verleden en de doorwerking in het heden zichtbaar. Zo ontwikkelde zij historische stadswandelingen over koloniale sporen, zwarte pioniers en Caribische helden uit de Tweede Wereldoorlog. In deze Haagse stadswandelingen weet zij de rol van Den Haag naast Amsterdam en Middelburg in de periode voor de afschaffing van de Trans Atlantische slavenhandel indringend zichtbaar te maken. Vaklika Smeulders is lid van het Unesco Memory of the World Comité, het bestuur van de Werkgroep Caraïbische Letteren en het Comité Koninkrijksrelaties. Ze had in 2018 samen met winti-priesteres Marian Markelo en onderzoeker Ellen-Rose Kambel een hoofdrol in de documentaire Drie Vrouwen van Ida Does, waarin ze pleit voor een waardige erkenning van het Nederlands slavernijverleden.

De jury is zeer te spreken over de wijze waarop Valike Smeulders door middel van gedegen onderzoek, publicaties, luisterboeken, lezingen, opiniestukken, stadswandelingen en toneelvoorstellingen kennis over ons koloniaal verleden, slavernij en de doorwerking ervan in het heden ontsluit voor een breed publiek. Ze is een belangrijke stem in het nationale debat over ons gedeelde koloniale verleden en geeft richting aan de wijze waarop erfgoedinstellingen, universiteiten en maatschappelijke organisaties met dit verleden om kunnen gaan. De jury van de Black Achievement Award is unaniem van mening dat deze veelzijdige bruggenbouwer voor haar tomeloze inzet en belangwekkend onderzoek de award voor wetenschap en onderwijs verdient.